Het nieuwe jaar is weer begonnen: Voor velen een reden om bepaalde dingen achter te laten en te starten met een schone lei. De ECOWAS, de Economische Gemeenschap Van West-Afrikaanse Staten, zal dit jaar starten met instellen van een gemeenschappelijke munt, de eco. Deze munt zal de West-Afrikaanse CFA (Communauté Financière Afrique, of Financiële Afrikaanse Gemeenschap) frank vervangen, een munt die gezien kan worden als een overblijfsel uit de Franse overheersing over West-Afrika. Het idee van de eco is ook ontstaan vanuit de wil om onder het juk van de neokolonisatie uit te komen. In hoeverre heeft de eco kans van slagen? En geeft de eco de ECOWAS daadwerkelijk volledige controle over hun monetair beleid of is de eco een wassen neus?
Om deze vragen te beantwoorden moeten we eerst kijken naar het verloop van de West-Afrikaanse integratie. Eind 1945 besloot Frankrijk om de economieën van al haar kolonies West- en Centraal-Afrika te centraliseren en creëerde voor beide regio’s de West- en de Centraal-Afrikaanse frank, de CFA-frank. De munt was gekoppeld aan de Franse frank en later aan de euro. De Afrikaanse staten hadden wel enige zeggenschap over hun monetair beleid maar veel beleid werd opgelegd door de Fransen. Zo moesten de economische reserves bewaard worden in Frankrijk, moesten de landen andere vreemde valuta’s dan euro’s inleveren en bezaten de Fransen sterke posities in de centrale banken waardoor zij beleid konden beïnvloeden.
Na bijna 75 jaar is Frankrijk nog steeds via de CFA economisch aanwezig in een aantal voormalige kolonies. En dat terwijl een sentiment tegen de Fransen alsmaar groeit in de regio. Frankrijk heeft ook militaire missies in West-Afrika met als doel de veiligheid van onder andere Mali en Niger te waarborgen. Dit is het Franse leger echter nog niet gelukt en de bevolking krijgt het vermoeden dat Frankrijk er vooral zit voor economische reden. Het gevoel van Frankrijk als kolonisator leeft bij veel West-Afrikanen dus nog steeds.
De ECOWAS, sinds 1975 het verbond tussen alle West-Afrikaanse landen, vindt het dus tijd om stappen te zetten in het doppen van zijn eigen boontjes en heeft daarom de eco in het leven geroepen. Het implementeren van de eco biedt voor de landen zeker een aantal voordelen ten opzichte van de huidige situatie. De landen krijgen veel meer zeggenschap over hun monetair beleid, waardoor zij bijvoorbeeld eco’s kunnen inwisselen voor andere Afrikaanse valuta’s. In de huidige situatie moeten franken eerst omgewisseld worden naar euro’s, dan pas naar een andere valuta. De eco zal dus verdere integratie tussen Afrikaanse regio’s bevorderen. Daarnaast geeft het de landen door het gebrek aan Franse bemoeienis meer ruimte om minder afhankelijk te worden van Frankrijk en de Europese Unie. Voor bijvoorbeeld Ivoorkust, de grootste economie van de huidige CFA-zone, is meer dan de helft van alle export bestemd voor de Europese Unie. Met een eigen monetair beleid kan een land als Ivoorkust makkelijker handel drijven met andere landen en zo de extreme afhankelijkheid van de EU verminderen.
Er zijn echter wel kanttekeningen te plaatsen bij de eco. Zo zijn de landen nog steeds erg verschillend van elkaar, zowel op economisch vlak als op politiek vlak. Senegal staat bijvoorbeeld op de 62e plaats in de Fragile State Index (een Index die aangeeft hoe effectief een overheid is) terwijl Niger op de 18e plaats staat. Daarnaast zou bepaald monetair beleid voor het ene land veel beter uitkomen dan in het andere land. Om deze reden moest de Nationale Autonome Universiteit van Mexico begin 2019 concluderen dat ECOWAS nog lang niet voldoende voorbereid is voor een gemeenschappelijke munt. Het grootste nadeel is dat ook de eco gekoppeld zal worden aan de euro om stabiel te blijven. De nieuwe situatie lijkt daarmee niet veel te veranderen dan de huidige en de gedachte van volledige onafhankelijkheid loopt daarmee toch een smet op.
Op de vraag of de eco West-Afrika meer controle geeft op hun economieën is het antwoord ja. Of de eco ook significant meer controle geeft of dat het niets meer is dan de CFA-frank met minder Franse bemoeienis is nog maar de vraag. Met de munt wordt in ieder geval opnieuw meer afstand genomen van het koloniale verleden, waardoor de creatie van de eco an sich een eerste overwinning is voor West-Afrika.
Foto in header bij Chiara Daneluzzi op Unsplash
