Een uitleg van de klokkenluiderszaak in de Verenigde Staten
“Ik wil weten wie de klokkenluider de informatie gaf, want diegene is net een spion.
Weet je wat we vroeger deden als we slim waren? Met spionnen en verraad?
We gingen er iets anders mee om dan nu.”
(vertaling) President Donald Trump, 26-09-2019
Op 26 september liet President Donald Trump iedereen weten wat hij nu precies denkt van de klokkenluider die de inhoud van het telefoongesprek van Trump met de president van Oekraïne wereldbekend maakte. Deze uitspraak en zijn woorden in het gesprek leidden tot veel kritiek van politieke tegenstanders en de media. Trump matigde echter niet bepaald zijn toon. Twee weken later vroeg hij zich namelijk publiekelijk af waarom klokkenluiders eigenlijk zo goed beschermd zijn.
Deze opmerking zorgde voor veel vragen. Zijn klokkenluiders echt zo goed beschermd? En zo ja, waarom dan? En zo nee, zou de bescherming beter moeten zijn?
Het antwoord is: het zit ingewikkeld.
Klokkenluiders zijn tegenwoordig beschermd door de Amerikaanse wet. Voor 1989 zat dit echter anders. De rechten van klokkenluiders waren nog niet opgenomen in de wat, wat zorgde voor wraakacties tegen klokkenluiders. Het 101ste Congres vaardigde de Whistleblower Protection Act uit. deze wet beschermt de vrijheid van meningsuiting van federale werknemers. Nochtans, zitten er haken en ogen aan de wet. Een klokkenluider moet bepaalde regels volgen als het aankomt op het rapporteren. Ten eerste moet de informatie langs een commissie. Het soort commissie hangt af van de onderwerpen van de claim. Ten tweede, besluit de commissie of de claim belangrijk en betrouwbaar genoeg is voor verder onderzoek. Zo ja, dan kan het onderzoeken beginnen. Het proces kan echter een tijdje duren, soms zelfs jaren.
In deze Oekraïne zaak, heeft de commissie besloten dat de informatie niet significant genoeg was om te melden aan het congres. Uiteindelijk kwam de informatie toch naar buiten, toen een anonieme bron de media berichtten. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de klokkenluider. De nodige stappen zijn niet gevolgd en dit betekent dat de wet de klokkenluider niet per se beschermd.
De Republikeinse partij, en specifiek Trump, zijn al begonnen aan een heksenjacht op de identiteit van de klokkenluider.
Dit leidt tot de volgende vraag, die Trump ook stelde. Is het eigenlijk wel belangrijk dat klokkenluiders beschermd worden?
The OECD zegt het volgende over dit onderwerp:
“Klokkenluidersbescherming is (…) essentieel voor de veiligheid van het publiek belang en om een cultuur te promoten van publieke verantwoording en integriteit.”
In het kort zegt de OECD dat het beschermen van klokkenluiders de ethisch verantwoorde keuze is. Als een bedrijf, of zoals in dit geval, de overheid haar macht misbruikt, moet er iets tegen gebeuren. Klokkenluiden is een belangrijk middel om machtsmisbruik bekend te maken. Om ervoor te zorgen dat klokkenluiders verkeerde zaken aankaarten, moeten ze beschermd worden tegen wraak.
Als men door Trump zijn ogen kijkt, is het niet moeilijk om te zien waarom klokkenluiders minder beschermd zouden moeten worden. Afzetting wordt een realistischer scenario met de dag. De reden: congres weet van zijn fouten, juist door het werk van een klokkenluider.
Het enige wat deze situatie dus doet, is het belang laten zien van klokkenluiden. Mensen kaartten problemen aan, waardoor men iets kan doen tegen de fouten van de overheidsrepresentanten. En het voorkomen van corruptie zou nummer één prioriteit moeten zijn in een democratische rechtsstaat.
Om de vragen te antwoorden: klokkenluiders zijn beschermd, maar de hoeveelheid bescherming is betwijfelbaar. Klokkenluiden is toch echt belangrijk. Soms is het de enige manier om fouten en corruptie te herstellen. Een plus een is twee: de bescherming van klokkenluiders zou verbeterd moeten worden om federale werknemers te helpen met het bekend maken van onacceptabele feiten.
Afbeelding in header van Roberto Bellasio via Pixabay
Dutch 