Tijd om het tij te keren
Door Famke Akerboom
Afghanistan: een turbulente geschiedenis
Afghanistan kent een stormachtige geschiedenis. Van de burgeroorlog in 1978, naar de oorlog tussen Afghanistan en Amerika, tot de opkomst van de Taliban. Tegenwoordig hebben vrouwen en meisjes geen grondrechten meer, verkeert de economie in een diepe crisis, en leeft een groot deel van het land in grote armoede. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Is er nog hoop voor de onderdrukte inwoners van het Aziatische land?
De opkomst van de Taliban
Voor de 20e eeuw verkeerde Afghanistan in een relatief stabiele situatie. Dit veranderde in april 1978 toen de DVPA via een staatsgreep aan de macht kwam. Deze machtswisseling leidde tot een conflict tussen de modernisten en de traditionalisten in Afghanistan, wat uitmondde in een interventie van de Sovjet-Unie in 1979. Deze trekken zich terug in 1989 en de wereld maakt kennis met de Taliban.
De Taliban veroveren Kaboel en hebben nu het merendeel van het land in handen. Ze stichtten een islamitisch emiraat. Dit leidt tot radicale hervormingen in Afghanistan. Vrouwen worden uit de samenleving verbannen en worden gekleed in boerka’s. Muziek, sport, televisie en hedendaags onderwijs zijn niet toegestaan, en overtreders worden openbaar op brute wijze gestraft, bijvoorbeeld door onthoofding of amputatie van ledematen.
Na de aanslag op 11 september 2001, viel een internationale coalitie (waaronder Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) geleid door de VS het land binnen en verdrijven de Taliban. De situatie leek tijdelijk te verbeteren, maar met de terugtrekking van de Amerikaanse troepen in 2021 kwamen de Taliban in razend tempo opnieuw aan de macht. In augustus 2021 hebben ze het land volledig in handen. Een nachtmerrie voor de bevolking.
Wetgeving en onderdrukking
Hedendaags leggen de Taliban een extremistische interpretatie van de sharia op: de religieuze plichtenleer van het islamitische geloof. Het woord ‘sharia’ betekent de weg of het pad, en wordt vaak aangeduid als de weg naar (spirituele) verlossing. Echter, is de onderdrukking van vrouwen niet uitsluitend te wijten aan de sharia. Naast de sharia speelt het gewoonterecht van de Afghaanse en Pakistaanse bevolking, de Pashtun, ook een belangrijke rol. In de pashtunwali worden de rechten van vrouwen namelijk sterk ingeperkt.
De combinatie van de sharia en de pashtunwali heeft geleid tot de radicale beperkingen: het verbieden van onderwijs voor meisjes, vrouwen mogen niet meer alleen naar buiten en moeten hun hele gezicht bedekken. Sinds augustus 2024 mogen vrouwen zelfs hun stem niet meer gebruiken in het openbaar. Deze wetten treffen niet alleen vrouwen, maar ook mannen; vaders, broers en zonen krijgen het steeds zwaarder te verduren onder de verslechterde omstandigheden in het land.
Internationale respons
Tijdens de oorlogen tegen de Taliban is er sprake van onconventionele oorlogvoering. Dit wordt ook wel guerrilla oorlog genoemd. Onder deze oorlog verstaan we verrassingsaanvallen, hinderlagen en hit-and-run operaties om de vijand te verzwakken en te elimineren. Door deze tactieken is het bijna onmogelijk om de Taliban compleet uit te schakelen en voorgoed te verdrijven. Daarom probeert de internationale gemeenschap het regime via diplomatieke en economische routes aan te pakken. Naast diplomatieke en economische richtingen, proberen internationale organisaties slachtofferhulp te bieden. Maar als de regio onleefbaar wordt voor hulpverleners, zullen die zich op een gegeven moment ook terugtrekken.
Sancties, zoals het bevriezen van Afghaanse tegoeden bij internationale banken of restricties op reizen, hebben het land op economisch vlak hard geraakt. In september 2024 hebben Nederland, Canada, Australië en Duitsland Afghanistan voor de rechter gesleept voor het schenden van het VN-verdrag voor vrouwenrechten, ondertekend in 2003. Echter, werd dit verdrag geratificeerd voordat de Taliban de macht hadden, dus of de Taliban zich iets zullen aantrekken van de aanspraakstelling is onzeker. Daarentegen heeft elk land, inclusief het regime van de Taliban, diplomatieke relaties nodig. Het verbreken van deze relaties kan een strategie zijn om de Taliban te dwingen gehoor te geven aan internationale eisen. Een andere manier waarop er misschien wat verandert in het land is een opstand van binnenuit. Hier is echter ook geen garantie op te geven.
Conclusie
De opmars van de Taliban heeft het leven in Afghanistan drastisch veranderd. Sinds de machtsovername in 2021 is er veel veranderd, vrouwenrechten zijn ingeperkt en de economie staat voor een grote afgrond. De internationale gemeenschap probeert de Taliban zo te controleren dat ze de gestelde eisen opvolgen en de omstandigheden aangenamer te maken voor de bevolking, toch zijn ze er tot nu toe niet in geslaagd. Ondanks de internationale passiviteit proberen de onderdrukte bewoners de moed erin te houden en te hopen op een positieve verandering.
Foto: Sinitta Leun via unsplash
