Door Claudio Álvarez del Castillo
President Trump, nog geen drie maanden in zijn tweede termijn, heeft het buitenlands beleid van de VS drastisch hervormd. Met meer dan 100 ondertekende uitvoeringsbesluiten heeft deze regering bewezen altijd aanvallend te zijn. Als het gaat om Latijns-Amerika, heeft Trump zijn doelen duidelijk gemaakt – de controle over illegale immigratie versterken, drugshandel hard aanpakken en de Amerikaanse invloed in de regio uitbreiden. Door middel van economische sancties en handels-druk heeft hij de buurlanden voor een moeilijke keuze gesteld: voldoen aan zijn eisen of ernstige repercussies tegemoet zien.
Dit artikel onderzoekt de belangrijkste stappen van de Trump-regering om Latijns-Amerikaanse landen naar hun hand te zetten, en onderzoekt hun impact op de regio en de verwachtingen voor de toekomst.
Handels- en economisch beleid
“Tariffs are about making America rich again and making America great again,” verklaarde Trump in zijn eerste toespraak tot het Congres op 4 maart, waarin hij zijn agressieve handelsoorlog tegen de naaste buren van het land vierde. Als onderhandelingsstrategie heeft hij tarieven van 25 procent ingesteld op alle import uit Canada en Mexico. Terwijl de Mexicaanse regering er twee keer in is geslaagd om deze tarieven uit te stellen, en de laatste verlenging op 2 april afloopt, heeft Canada gekozen voor een meer strijdlustige aanpak door zelf te reageren met heffingen. Beide landen zijn ook getroffen door universele invoerheffingen op staal, aluminium en auto’s, daarnaast sectoren die een belangrijke rol spelen in hun vrijhandelsovereenkomst, de USMCA wordt geraakt.
Met deze economische sancties wil Trump de twee grootste handelspartners van het land dwingen om strengere maatregelen te nemen tegen illegale immigratie en drugshandel. Hij wil met name de toestroom van criminelen aanpakken en daarmee de verspreiding van fentanyl, een drug die 50 keer krachtiger is dan heroïne en die grote Amerikaanse steden is binnengedrongen. Bovendien staat de Amerikaanse president erop dat deze maatregelen Noord-Amerikaanse fabrikanten zullen stimuleren om zich in de VS te vestigen, een strategie die volgens hem de binnenlandse werkgelegenheid zal bevorderen en de afhankelijkheid van buitenlandse economieën zal verminderen.
Naast handel heeft Trump ook interesse getoond in het Panamakanaal. Zijn retoriek over “het terugnemen” stuitte op weerstand van de Panamese president José Raúl Mulino, die in februari werd bezocht door de minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio. Na de ontmoeting kondigde Mulino echter aan dat Panama zijn deelname aan het Chinese Belt and Road Initiative niet zou verlengen, wat duidt op een duidelijke manoeuvre om de invloed van China tegen te gaan en de Amerikaanse controle over de regio te vergroten.
Ondertussen ondertekende de Amerikaanse president op 24 maart een uitvoerend bevel waarin tarieven werden aangekondigd voor landen die olie importeren uit Venezuela. Deze maatregel komt weken na het intrekken van licenties die het mogelijk maakten voor bedrijven als Chevron om in dit land te opereren, waardoor de Venezolaanse olie-export naar de VS effectief werd stopgezet en de belangrijkste inkomstenbron van het land ernstig werd getroffen.
Migratie en grenscontrole
Trump verspilde geen tijd om de situatie aan de zuidelijke grens uit te roepen tot nationale noodsituatie. Hij heeft snel militaire troepen ingezet en de capaciteiten van de immigratie- en douanediensten uitgebreid. Hij heeft ook de beperkingen op immigratiearrestaties opgeheven, zodat ze kunnen plaatsvinden op kwetsbare locaties zoals scholen, kerken en ziekenhuizen.
De impact is verbluffend. Immigration and Customs Enforcement (ICE) registreerde 32.809 arrestaties tijdens de eerste 50 dagen dat Trump aan de macht was – een duizelingwekkende toename van 627% in vergelijking met de vorige regering. Bijna de helft van de arrestanten zijn veroordeelde criminelen, terwijl ongeveer een derde nog een strafrechtelijke aanklacht heeft lopen. Hoewel hun landen van herkomst onduidelijk blijven, suggereren de rapporten dat de meesten uit Latijns-Amerika komen. Dit heeft geleid tot ernstige overbevolking in detentiefaciliteiten en tot bezorgdheid over de behoefte aan extra middelen om de toegenomen populatie gedetineerden te beheren.
Omgekeerd meldde Customs and Border Protection (CBP) een scherpe daling van het aantal aanhoudingen aan de grens, met in februari een daling van 71% ten opzichte van januari en 94% ten opzichte van het voorgaande jaar – de laagste cijfers in 25 jaar. Trump schrijft deze duidelijke vermindering toe aan zijn harde beleid en agressieve retoriek, waarvan hij beweert dat ze migranten hebben afgeschrikt om te proberen over te steken.
Om de overloop in detentiecentra in goede banen te leiden, is het aantal uitzettingsvluchten toegenomen. Meerdere landen zoals Mexico, Venezuela, El Salvador en Panama hebben vrijwillig of gedwongen gedeporteerden geaccepteerd. Colombia, bijvoorbeeld, weigerde aanvankelijk om vliegtuigen met gedeporteerde migranten te ontvangen, maar gaf later toe nadat Trump dreigde om 25 procent invoerrechten te heffen op alle Colombiaanse import.
Op 15 maart deporteerde de regering Trump 261 Venezolaanse en Salvadoraanse gedetineerde immigranten naar het Terrorisme Opsluitingscentrum (CECOT) in El Salvador, de grootste gevangenis in Latijns-Amerika. Deze deportaties waren gerechtvaardigd onder de zelden ingeroepen Alien Enemies Act van 1798, die de Amerikaanse overheid toestaat om niet-burgers uit “vijandige naties” uit te zetten zonder een immigratie hoorzitting. Onder de gedetineerden bevonden zich vermeende leden van de Venezolaanse Tren de Aragua bende, die in februari door de Verenigde Staten als terroristische organisatie werd aangemerkt. Diezelfde dag vaardigde een federale rechter een 14-daagse blokkade uit voor deze deportaties, maar twee vluchten waren al onderweg op het moment van de uitspraak. Het initiatief werd voor het eerst voorgesteld door de president van El Salvador, Nayib Bukele, die ermee instemde om 300 vermoedelijke leden van de Tren de Aragua een jaar lang op te sluiten in ruil voor een vergoeding van $6 miljoen.
Trump heeft ook grote interesse getoond in het uitbreiden van het Guantanamo Migrant Operations Center om ‘criminele immigranten met een hoge prioriteit’ vast te houden, of zoals hij zei, “sommigen van hen zijn zo slecht dat we de landen niet eens vertrouwen om ze vast te houden”. Het plan is echter vastgelopen vanwege financiële problemen en wijdverspreide juridische en mensenrechten problemen.
Veiligheid en drugshandel
In februari bestempelde de regering Trump acht grote criminele groepen uit Mexico, Venezuela en El Salvador officieel als terroristische organisaties. Deze maatregel geeft de Verenigde Staten meer militaire en juridische bevoegdheden om deze kartels te bestrijden, waardoor strengere vervolging, inbeslagname van activa en mogelijk grensoverschrijdende militaire interventies mogelijk worden.
Bovendien heeft Mexico, onder zware economische druk en naar aanleiding van beschuldigingen van kabinetsleden van Trump dat de Mexicaanse regering doordrongen is van de invloed van kartels, zijn misdaadbestrijding operaties geïntensiveerd, het aantal aanhoudingen verhoogd en de veiligheid langs de noordgrens versterkt. Een belangrijk moment kwam in februari met de uitlevering van 29 prominente kartelleiders aan de VS, van wie er al een aantal voor de rechter moet verschijnen. Ondanks deze inspanningen vragen velen zich af of Mexico zich echt inzet om de kartels te ontmantelen of alleen maar het absolute minimum doet om Washington te sussen.
Wat komt hierna?
In slechts een paar maanden tijd heeft Trump de Amerikaanse relaties met Latijns-Amerika grondig hervormd. Door economische druk, een agressief immigratiebeleid en een onbuigzame houding op het gebied van veiligheid heeft hij de buurlanden tot naleving gedwongen. Hoewel deze maatregelen onmiddellijke resultaten hebben opgeleverd, hebben ze ook tot veel verzet geleid, waardoor de diplomatieke banden onder druk zijn komen te staan en er bezorgdheid is ontstaan over de stabiliteit op de lange termijn. Zijn terugkeer in het Witte Huis heeft schokgolven veroorzaakt in de wereldwijde politieke arena, waardoor regeringen gedwongen werden zich aan te passen aan zijn strijdlustige aanpak in een poging sancties en diplomatieke conflicten te vermijden. In de toekomst lijken verdere economische sancties tegen zowel bondgenoten als tegenstanders onvermijdelijk, en daarmee een toename van spanningen en onzekerheid.
Foto: The Digital Artist via pixabay
