Onderzoek door Rodrigo Fernandez en Tobias J. Klinge van SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen) laat zien dat het huidige verdienmodel van de grote beursgenoteerde farmaceuten sinds 2000 drastisch veranderd is. De industrie heeft zichzelf omgevormd van medicijnproducent tot renteniersmaatschappij. De Coronapandemie toont dat het een onhoudbaar systeem is. De ontwikkeling die heeft plaatsgevonden wordt ook wel de “financialisering” van de farmaceutische industrie genoemd. Het recent verschenen rapport toont aan dat financialisering een bedrijfsmodel is waar de focus ligt op het maximaal kunnen uitbetalen van aandeelhouders, wat ten koste gaat van productieve investeringen (medicijnproductie en -ontwikkeling). Om dividend te kunnen verzekeren wordt er veel meer geld gestoken in het opbouwen van financiële reserves, transacties en overnames, en steeds minder in de productie van vaccins
Wat is financialisering?
Fernandez en Klinge geven aan dat er drie verschijnselen zijn die financialisering van een bedrijf(sector) aantonen:
Toename financiële reserves, toename private schulden: Expanding the balance-sheet
Financiële reserves (wat van de winst overblijft na het uitkeren van dividend) worden vaak door grote bedrijven geparkeerd in belastingparadijzen. Tegelijkertijd is lenen, als gevolg van kwantitatieve verruimingsbeleid en lage rente, voor dit soort bedrijven erg goedkoop. Schulden maken is dus simpelweg aantrekkelijker dan het opmaken van financiële reserves. Het resultaat is dat er enorme schulden worden gemaakt om aandeelhouders uit te betalen.
Toename divident en share buybacks, minder productieve investeringen: Shareholders take it all
In plaats van een langetermijnvisie en extra focus op bijvoorbeeld klimaat, werknemers en klanten te hanteren, zijn bedrijven meer gefocust op de korte termijn: het kunnen uitbetalen van aandeelhouders. Een veel voorkomend tactiek om dit te kunnen realiseren zijn “share-buybacks”. Hier verminderd een bedrijf het aantal uitgegeven aandelen waardoor de hoeveelheid inkomen per aandeel snel stijgt. Het bedrijf koopt dus eigen aandelen terug. Dit gaat ten koste van investeringen in R & D (onderzoek en ontwikkeling) of extra productie.
Toename IPR (Intellectueel eigendomsrecht) en Goodwill: Profits without producing
IPR en Goodwill nemen toe als percentage van de totale hoeveelheid activa. De zogenaamde hoeveelheid intangible assets stijgt. Er wordt meer besteed aan het opkopen van patenten en opkomende concurrentie. Dit betekent concreet dat bedrijven, als gevolg van marktmacht, meer winst generen uit rentenieren, en minder uit daadwerkelijk produceren van goederen en diensten. Er wordt geen waarde toegevoegd, enkel toegeëigend: een parasitaire ontwikkeling dus.
Financialisering in de Farmaceutische industrie
Het rapport concludeert dat er duidelijke aanwijzingen zijn dat alle drie de ontwikkelingen hierboven besproken, ook waar te nemen zijn bij Big Pharma. Sinds 2008 is de hoeveelheid lange-termijn schulden flink toegenomen. Financiële reserves stijgen ook gestaagd. Deze schulden worden niet primair gebruikt om productieve investeringen in R & D of fixed capital (fabrieken, productiemiddelen etc.) te doen, wat simpelweg betekent: minder medicijnen en vaccinaties. In plaats daarvan wordt er meer besteed aan het opkopen van patenten en opkomende concurrentie (intangible assets) om parasitair renteniersinkomen te kunnen genereren. Het overgrote gedeelte van de schulden wordt echter gebuikt om aandeelhouders uit te kunnen betalen.
Minder productieve investeringen is niet het enige gevolg van toenemende uitkeringen aan aandeelhouder stellen Fernandez en Klinge. Een tweede gevolg is een enorme stijging in de prijs van medicijnen. Iets wat, zeker gezien vergrijzing en toenemende zorgkosten, sociaal niet aanvaardbaar is.
In een interview met het NRC legt Fernandez uit dat onderzoek wat nu als basis voor Corona onderzoek ligt, vroegtijdig werd stopgezet omdat dit niet meer in het financieel belang was voor aandeelhouders. Als deze onderzoeken toen waren doorgezet, waren we nu waarschijnlijk verder geweest in het ontwikkeling van een Coronavaccin.
Zo kan het niet verder
Terwijl we met ze allen wachten op goed nieuws over een Corona vaccin, toont dit rapport dat grote farmaceuten zich steeds minder zijn gedragen als daadwerkelijke medicijn producenten en steeds meer als rentenierende monopolisten. Corona laat zien dat het een systeem is wat niet vol te houden is. Waar waren we geweest als er daadwerkelijk geïnvesteerd werd in onderzoek en ontwikkeling door deze gigabedrijven? Hoeveel minder doden waren er gevallen als medicijnprijzen minder hoog waren geweest? Het zijn vragen waar ik liever niet het antwoord op wil weten.
Verder lezen in het rapport? Je vind het hier:
https://www.somo.nl/private-gains-we-can-ill-afford/
