Door Evy Verbrugge
Vandaag de dag zijn er veel landen die zichzelf een democratie noemen, terwijl zij zich niet persé kwalificeren als democratie door het gebrek aan eerlijke verkiezingen. Hoe je echter schijnverkiezingen onderscheidt van eerlijke verkiezingen is zo makkelijk nog niet. Al zijn er wel duidelijke voorbeelden van schijnverkiezingen aan te wijzen in de afgelopen jaren, zoals afgelopen verkiezingen in Venezuela en Tunesië. Om van iedere verkiezing vast te kunnen stellen in welke mate het een schijnverkiezing is, moet je naar verschillende factoren kijken en voldoende data over de verkiezingen van onafhankelijke organisaties hebben.
Een verkiezing is eerlijk als deze zowel vrij als betrouwbaar verloopt. Volgens het instituut Freedom House is een staat een electorale democratie als er sprake is van de volgende vier criteria. Ten eerste is een competitief meerpartijenstelsel een vereiste, dus Noord-Korea voldoet hier niet aan met als enige partij de Koreaanse Arbeiderspartij. Alhoewel, deze partij noemt zichzelf wel de Democratische Volksrepubliek Korea. Als tweede moet er universeel kiesrecht voor alle volwassenen zijn, wat inhoudt dat Nederland tot voor de invoering van het algemeen kiesrecht voor vrouwen in 1919 hieraan niet voldeed. Ten derde moeten er regelmatig nieuwe verkiezingen worden gehouden met geheime stemmen, waarbij er geen sprake is van intimidatie door middel van geweld en er dus geen stembeïnvloeding is. Daarnaast moet er een gebrek zijn aan grootschalige stemfraude. Geheime stemmen zorgen ervoor dat burgers niet gedwongen kunnen worden om op een bepaalde partij te stemmen, zodat de dwingende actor nooit zeker kan zijn dat de onderdrukte burger daadwerkelijk op de voorkeurspartij van de dwingende actor heeft gestemd. En als laatste moet er grootschalige publieke toegang zijn voor grote politieke partijen om mee te doen aan de verkiezingen via traditionele media en andere moderne kanalen waarmee campagne kan worden gevoerd.
Definities van democratische verkiezingen verschillen per organisatie en instantie dat onderzoek daarnaar doet, maar komen in het algemeen op dezelfde punten neer. Ook een belangrijk aspect is de toegankelijkheid voor burgers om makkelijk te kunnen stemmen, doordat er bijvoorbeeld voldoende stemlokalen verspreid over het land staan. Zo zijn de stembureaus in de Amerikaanse staat Alabama niet voor iedereen even goed bereikbaar. Sociaaleconomische factoren van verschillende bevolkingsgroepen verschillen bijvoorbeeld veel op het gebied van toegang tot openbaar vervoer en werktijden die overlappen met de tijden om te stemmen. De zwarte huishoudens in Alabama hebben twee keer zoveel kans om geen toegang tot een voertuig te hebben dan witte huishoudens, dit zorgt voor ongelijke toegang tussen de bevolkingsgroepen om stemlokalen te bereiken.
Rapportages van de Verenigde Naties laten zien dat de recente verkiezingen in Venezuela absoluut niet eerlijk zijn verlopen. Zo werd in mei de uitnodiging aan de Europese Unie voor electorale waarnemers ingetrokken, waardoor onafhankelijke controle op de verkiezingen ontbreekt. Venezuela faalde op desastreuze wijze in het waarborgen van de stemveiligheid van diens burgers. De Venezolaanse overheid, veiligheidstroepen en gewapende burgergroeperingen gelieerd aan de overheid en hebben voor, na en tijdens de verkiezingen burgers – en zelfs kinderen – willekeurig opgepakt, gemarteld, tijdelijke verplicht te verdwijnen en seksueel misbruikt. Door dit geweld worden critici en mogelijke oppositie tegen het huidige regime van Venezuela uitgeschakeld.
De president van Tunesië, Kais Saied, heeft de binnenlandse omstandigheden dermate naar zijn eigen hand gezet om bij de verkiezingen van afgelopen oktober herbenoemd te worden, door ervoor te zorgen dat alle oppositie kandidaten – op één na – in de gevangenis zitten of niet verkiesbaar zijn. De Tunesische electorale commissie heeft drie kandidaten goedgekeurd, waaronder Kais Saied, Zouhair Magzhaoui en Ayachi Zammel. Veertien andere kandidaten werden afgewezen door de commissie. Zouhair Magzhaoui wordt gezien als een bondgenoot van Kais Saied en Ayachi Zammel kreeg een gevangenisstraf van 20 maanden opgelegd voor het vervalsen van handtekeningen op zijn kandidaatspapieren. Hierdoor bleef er in de praktijk geen oppositie voor Kais Saied over en ‘won’ hij de verkiezingen.
Eerlijke en vrije verkiezingen zijn dus niet overal de norm en vragen constante controle op alle factoren die een rol binnen democratie hebben, waarbij partijen die hierop toezien – zoals waarnemers vanuit de Europese Unie of Verenigde Naties – van groot belang zijn. In Nederland wordt hierop streng gecontroleerd, maar voor een doorzetting van eerlijke en vrije verkiezingen is inzet in de komende jaren nog steeds nodig.
Afbeelding: Unsplash / Element5 Digital
