By Guest Writer Niels Bosman
Het Westen is trots op zijn vrijheid, vrede, gelijkheid, en het feit dat het zo vooruitstrevend is. Toch heeft het Westen genoeg problemen en is het op geen enkele manier beter dan of superieur aan de rest van de wereld. Het is gewoon een aantal landen die zijn gegroepeerd op basis van gedeelde ideologieën en cultuur. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, en met name gedurende de Koude Oorlog, heeft de VS een leidende positie aangenomen in deze westerse wereld. Maar is de VS nog steeds een land waar de rest van het Westen naar moet opkijken? Of is het schrappen van Roe v. Wade het laatste bewijs dat we moeten erkennen dat de VS niet het beloofde land is dat we willen dat het is?
Door de overmatige aandacht die westerse (nieuws) media aan de VS schenkt, zijn mensen over de hele wereld goed op de hoogte van de polarisatie en culturele spanningen in de VS. Donald Trump, klimaatverandering, wapenwetten, LGBT rechten, Donald Trump, stemrechten, discriminatie, wapenwetten en Donald Trump zijn de voornaamste kandidaten die de Verenigde Staten uit elkaar kunnen drijven. Ze zijn allemaal regelmatig in de internationale media. De laatste toevoeging aan die lijst: het recht op abortus.
Er zijn twee hoofdfactoren aan het werk bij het ongedaan maken van Roe v. Wade die een directe bedreiging zijn voor de status van de VS als een echt Westers land. Allereerst is er de ogenschijnlijke stap van een meer seculaire naar een fanatiek religieuze staat. Ten tweede is er de almaar toenemende aantasting van de justitiële onafhankelijkheid en de daaruit volgende afzwakking van de scheiding der machten, wat een teken is van een falende democratie. Om tot het Westen te kunnen behoren, en al helemaal om een leidende rol te kunnen aannemen, moet een land betrouwbaar zijn voor zijn partners, een betrouwbaar politiek systeem hebben, veilig en gelijk zijn voor zijn inwoners en in overeenstemming zijn met de culturele richting van de rest van het blok.
Toen de Founding Fathers de Amerikaanse grondwet schreven hebben zij veel invloeden meegekregen van Montesqieus De Geest der Wetten, waarin hij het belang van scheiding van de machten uitwerkt met de Trias politica. Daarnaast heeft Thomas Jefferson zelfs geschreven over de noodzaak om “een scheidingsmuur tussen de kerk en de staat” te hebben. Maar door de uitvoerende en wetgevende macht zo’n grote invloed te geven op de benoeming van rechters van het Hooggerechtshof is er geen sprake van onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Het Hooggerechtshof is een politiek verlengstuk. Daarnaast is het duidelijk dat de politieke elite (in ieder geval in het openbaar) vaak erg religieus zijn en religie gebruiken om wetten, regels en tradities te rechtvaardigen (doen religieuze discriminatie, het inperken van LGBT en vrouwenrechten, lijfstraffen en een obsessie met preutsheid en deugdzaamheid een belletje rinkelen?).
Nu heeft het Amerikaanse Hooggerechtshof weer een belangrijke rol gespeeld in de politiek, waar het absoluut niet thuishoort als een land claimt dat het een scheiding van de machten kent. Maar tegelijkertijd heeft het hof ook aangetoond dat het zich niet gedraagt als een democratisch orgaan: het besluit om Roe v. Wade ongedaan te maken is geen afspiegeling van wat de meerderheid van het land wil. Pew Research Center en CBS News hebben onafhankelijk van elkaar aangetoond dat 62% van de Amerikanen vindt dat abortus legaal moet zijn en dat de abortuswet niet ongedaan moest worden gemaakt, terwijl 38% het daar niet mee eens is. Leiders van veel andere westerse landen hebben de VS terecht veroordeelt voor dit besluit, en hebben aangegeven dat abortus een fundamenteel vrouwenrecht is. Het recht op abortus niet garanderen is daarom een grote stap terug voor vrouwen-gelijkheid.
Er zijn echter nog twee andere kanten aan het ongedaan maken van Roe v. Wade die misschien nog veel gevaarlijker zijn dan de toenemende politisering van het Hooggerechtshof. Allereerst het feit dat de rechters Gorsuch en Kavanaugh onder ede hebben aangegeven dat zij vonden dat Roe v. Wade een aanvaard wettelijk voorbeeld was, en dat zulke voorbeelden belangrijk waren. Zij zijn daarna met een kleine marge bevestigd door de Senaat, maar gematigde senatoren van beide kampen hadden misschien tegen gestemd als ze hadden geweten dat de rechters Roe v. Wade toch zo gemakkelijk opzij zouden schuiven. Daarnaast, en misschien wel het meest zorgwekkende, het feit dat rechter Clarence Thomas heeft gevraagd om Obergefell, Lawrence en Griswold ook opnieuw te beoordelen. Deze besluiten hebben respectievelijk het gay-huwelijk erkend, anti-sodomie wetten buiten werking gesteld en het recht op contraceptie bevestigd.
Dan is er de afnemende seculaire aard van het Amerikaanse politieke systeem. Gedurende de jaren ’80 heeft één religieuze groep stemmers in het bijzonder zich uitzonderlijk eensgezind en publiekelijk gelieerd aan de Republikeinse partij: blanke, evangelische Protestanten. Volgens het Public Religion Research Institute vormt die groep (slechts) 20% van de Amerikaanse Christenen, maar net als de NRA hebben zij het voor elkaar gekregen een grote invloed op de richting van de partij uit te oefenen. Het was ook tijdens de jaren ’80 dat de VS van progressief naar een meer conservatieve richting begon te gaan.
Met de komst van Donald Trump heeft deze groep van veelal fanatiek conservatieve Christenen hun politieke invloed naar nieuwe hoogten weten te brengen, en het is sindsdien dat LGBT en vrouwenrechten opnieuw zwaar onder druk zijn komen te staan. Voor mij voelt het soms als een soort culturele kruistocht, in een poging om de VS terug te krijgen naar het Victoriaanse tijdperk, toen religie en een ouderwetse opvatting van deugd ogenschijnlijk leidend waren in de samenleving. Met hun pogingen om wetgeving aan te nemen die in overeenstemming is met hun idee van een degelijke maatschappij met Christelijke normen en waarden is de VS steeds meer een religieuze staat aan het worden. Langzaam bouwt het land aan zijn eigen, Christelijke versie van Sharia.
Het is hierbij belangrijk om op te merken dat dit bijdraagt aan een negatief beeld van het Christendom in andere westerse landen en misschien zelfs ook in de VS zelf, maar die generalisatie van het Christendom en zijn politieke voorkeuren is niet noodzakelijkerwijs terecht. Om het recente debat over abortus als voorbeeld te nemen, uit onderzoek van Pew Research Center blijkt dat hoewel 74% van de blanke, evangelische Protestanten wel vindt dat abortus illegaal moet zijn, 60% van de niet-evangelische blanke Protestanten, 65% van de zwarte Protestanten en zelfs 57% van de Katholieken in de VS denkt dat abortus legaal moet zijn. Met slechts 20% van de Christenen blanke, evangelische Protestanten zijn er veel Christenen die vinden dat abortus legaal moet zijn, als het geen meerderheid is. Het is belangrijk om dit verschil te erkennen, en het laat tegelijkertijd zien dat de politieke richting van de VS niet per se gesteund wordt door een meerderheid van de inwoners.
Toch kunnen we niet ontkennen dat de VS als geheel hard aan het afglijden is van de wereld van vrije, liberale landen die het Westen zegt te zijn. Niet alleen de toenemende rol van religie in het rechtvaardigen van wetten, maar ook veel andere aspecten van de Amerikaanse cultuur komen simpelweg niet overeen met westerse waarden. Willen we echt een land dat nog vrolijk de doodstraf gebruikt, lijfstraffen tegen kinderen steunt, keihard het recht om wapens te dragen verdedigt maar waar gelijkheid op basis van huidskleur, religie en geslacht net als LGBT en vrouwenrechten nog alles behalve zeker zijn, als ons grote voorbeeld? Kan een land echt “westers” zijn als deze basis zekerheden en een functionerende, seculaire democratie met een onafhankelijke rechterlijke macht niet aanwezig zijn?
India en een aantal Latijns-Amerikaanse landen hebben al binnen een paar uur na het schrappen van Roe v. Wade aangegeven dat ze bang zijn voor vergelijkbare anti-abortus bewegingen in hun eigen land, omdat de VS zo’n voorbeeldrol heeft. Ook wij moeten uitkijken dat we niet blind de culturele ontwikkelingen van de VS blijven volgen. De volgende keer dat je Halloween of Thanksgiving viert moet je je het volgende afvragen: wil je echt zoveel beïnvloed worden door de cultuur van het land waar die tradities vandaan komen? We moeten ophouden met de VS als voorbeeld te zien, een culturele invloed, of als rolmodel. De VS heeft nu duidelijk laten zien dat het niet langer echt een westers land is.
Image by Ronda Darby on Unsplash