De politieke erfenis die Bolsonaro naar de hoogste plaats van Brazilië bracht

0
61

Bolsonaro’s overwinning bij de laatste Braziliaanse presidentsverkiezingen was voor niemand een verrassing. Niettemin moet worden erkend dat dit het gevolg was van de recente politieke beroering van corruptie van Lava-Jato, maar er wordt gedacht dat Bolsonaro’s overwinning een reactie is op de gebreken van het democratische systeem. Terwijl concurrerende autoritaire staten zich over de hele wereld verspreiden, lijkt Latijns-Amerika vrij letterlijk de trend volgens het boekje te volgen.

Het verkiezingsproces is niet onbekend voor Latijns-Amerikaanse republieken. Het is een gewoonte die heeft gediend als een efficiënt wapen om de heersende klasse te legitimeren, ongeacht of het proces twijfelachtig is of niet. Stemrechten leiden echter niet tot een functionele democratie; een effectieve en onderling verbonden bureaucratie en een betrouwbare overheid zijn bepalende en cruciale elementen. Het ontbreken van dit laatste heeft ertoe geleid dat verschillende landen in de regio autoritaire leiders of militaire regimes hebben aangenomen. Zoals Lilian Bobea omschreef, moesten de mensen kiezen tussen “een sterke militaire elite en een incompetente opperbevelhebber die een chaotische nationale regering aanstuurt”.

Tegen 1980 werd tweederde van de Latijns-Amerikaanse bevolking geregeerd onder een vorm van een militair regime. Desalniettemin spreidde de demilitarisering van de politiek zich in de regio uit, wat gepaard ging met een stabielere werkloosheid en een uitbarsting van de globalisering op het gebied van communicatie en economie. Toch blijft het tirannieke verleden opdoemen over het grondgebied. Civiele tolerantie voor dictatoriale leiders en de schending van mensenrechten in naam van het grotere goed is belangrijk. Naarmate het leger als instrument of actor in de politiek wordt betrokken vanwege de meer verticale en minder onstuimige structuur, is het niet meer dan normaal dat de gewelddadige en defensieve aard van de institutie de uitvoerende en wetgevende kant van de overheid beïnvloedt.

Dit fenomeen is niet onbekend in de politieke geschiedenis van de regio. Ondanks de toenemende economische groei en het gebrek aan aanhoudende oorlogen tussen de staten, heeft de regio systematisch te maken met politieke corruptie en heeft de regio niet gezorgd voor een gedecentraliseerde en effectieve bureaucratie of een aanzienlijk hogere ontwikkelings- of opleidingsgraad. Bovendien lijden grote steden onder de gevolgen van een hoge mate van onveiligheid, ‘narcotraffic’ en slecht ontworpen infrastructuur. Hieruit volgt autoritaire en strikte politieke leiderschap van Latijns-Amerikaanse politici die een snellere en efficiëntere regering beloven door gewelddadige handhaving van de wet en grote infrastructuurprojecten, wat grote corruptie ketens en het witwassen van geld met zich mee heeft gebracht.

De overwinning van Bolsonaro betekent dus een stap terug in het streven naar een meer tolerante en vreedzame democratie. Hoewel de schandalige opmerkingen en acties van de Braziliaanse president-elect overal op internet worden becommentarieerd, zetten de autocratische leiders die hem voorgingen een bloedig en gevaarlijk precedent. Na een lopend proces van corruptie en falend systeem dat eindigde in een van de grootste witwaspraktijken in de geschiedenis van de wereld, is Brazilië niet het enige land dat autoritair is. Venezuela, Nicaragua, Honduras en Bolivia hebben tot op zekere hoogte ook te maken met leiders die een sterke greep op macht hebben.

Bolsonaro2

Als Huntington gelijk had en de derde omgekeerde golf van democratisering Latijns-Amerika raakt, moet de verdediging van de mensenrechten niet langer als vanzelfsprekend worden beschouwd. Het afwisselen van verschillende manieren van regeren lijken inherent te zijn aan de democratie. Ondanks dat de schending van mensenrechten, repressie van burgers en machtsmisbruik, wat kenmerkend is voor de despotische regeringen in de regio, nog steeds generaties lang opdoemt.