Vexillologie is de studie achter de historie en het ontwerp van vlaggen. Dit is niet simpelweg een niche hobby. De NAVA, de North American Vexillological Association bestaat inmiddels al meer dan 50 jaar. Daarnaast is er een actief forum op Reddit over het onderwerp met – op het moment van schrijven – meer dan 330 duizend volgers, waardoor de interesse in vlaggen groter is dan ooit. En dat is te begrijpen: door de combinatie van geschiedenis en ontwerp wordt de interesse van velen gewekt.
Vlaggen zijn er in veel verschillende vormen en maten. Maar wat maakt een vlag nu eigenlijk mooi of goed? Om deze vraag te beantwoorden heeft de NAVA vijf basisregels opgesteld die een vlag meer charme kan geven. De vlag moet er ten eerste zó simpel uitzien dat een kind hem nog uit het hoofd zou kunnen tekenen. Daarnaast moet de vlag uniek zijn, moeten de patronen daadwerkelijk iets betekenen en moeten er niet te veel kleuren in de vlag verwerkt zijn. Wapens en tekst op de vlag zijn volgens de organisatie uit den boze. Met deze richtlijnen in het achtergrond kun je vervolgens met een kritische blik gaan kijken naar het ontwerp van vlaggen. Probeer voor jezelf maar eens een vlag te bedenken die aan alle richtlijnen voldoet!
Natuurlijk zijn de regels van de NAVA niet in beton gegoten. Of een vlag mooi is of niet is tenslotte in de eerste plaats een kwestie van smaak. Daarnaast kunnen sommige vlaggen één richtlijn niet nakomen, terwijl ze dat compenseren door andere regels heel goed na te leven. In de vlag van Brazilië is bijvoorbeeld tekst te lezen en zijn er heel veel sterren te zien, maar door de symboliek die erachter zit – de sterren vormen de sterrenhemel die te zien was vanuit Rio de Janeiro op de ochtend dat de republiek werd gesticht – zorgt dit voor een unieke vlag met veel betekenis.
Men kan in verschillende vlaggen ook een gemeenschappelijke historie herkennen. Het meest bekende voorbeeld hiervan is de Union Jack in verschillende voormalige koloniën van het Verenigd Koninkrijk, zoals Australië, Nieuw-Zeeland en een aantal Canadese provincies. Al deze gebieden zijn nog onderdeel van het Gemenebest. Een uitzondering hierop vormt de vlag van Hawaï. Hoewel Hawaï vroeger slechts een protectoraat was van de Britten, staat de Union Jack vandaag de dag nog steeds op hun vlag. De strepen op de vlag van Hawaï zijn ontworpen in de 19e eeuw om de VS niet op hun tenen te trappen: met slechts de Britse vlag zou de Hawaïaanse de Amerikanen boos maken. Toen Hawaï in 1959 toetrad tot de VS bleef de vlag intact, waarmee Hawaï de enige Amerikaanse staat is met een buitenlandse vlag in zijn eigen vlag.
Heel soms kan een symbool op een vlag weinig historische waarde hebben, maar is simpelweg bedacht om uniek te blijven (zie de tweede regel van de NAVA). Een goed voorbeeld hiervan is de vlag van Liechtenstein, waar tot 1936 geen kroon op stond. In dit jaar kwamen de Liechtensteiners er op de Olympische Spelen echter achter dat hun vlag vrijwel identiek aan die van Haïti. Om deze reden werd de kroon aan hun vlag toegevoegd.
Achter elke vlag kan dus een groot verhaal schuilen. Vlaggen zijn wellicht zelfs de grootste vorm van kunst die onze samenleving weerspiegelt, meer dan beelden of schilderijen. Een vlag is niets minder dan een samenvatting van onze identiteit.
