Sinds de jaren ’80 is er opnieuw sprake van een grote technologische verandering. Deze verandering heeft gevolgen voor de huidige arbeidsmarkt. Sommige wetenschappers spreken over werk in een tweede machinetijdperk. In het eerste machinetijdperk werd lichamelijk werk overgenomen door machines en nu is de beurt aan onze denkvermogens. Toch blijkt het aantal robots in Nederland nog niet erg groot. Juist de onwetendheid die daarmee gepaard gaat, is wat mensen angstig maakt.
Een van de angsten die veel mensen uiten, is dat robots niet enkel banen innemen van laagopgeleiden, maar ook van hoogopgeleiden. In de praktijk blijkt dit maar gedeeltelijk waar. Robots nemen vooral gevaarlijke, smerige klussen over die onder laag- en middelbaargeschoold werk vallen. Daarnaast creëren diezelfde robots ook veel nieuwe banen. De gevolgen van vergaande automatisering en robotisering zijn daarmee vergelijkbaar met de gevolgen van de industriële revolutie. De uitvinding van de stoommachine en andere uitvindingen zorgden voor grote veranderingen op de arbeidsmarkt. Er vond een omslag plaats van werkgelegenheid in de tertiaire sector (landbouw) naar werkgelegenheid in de secundaire sector (industrie).
Foto van s2 art verkregen op Unsplash https://unsplash.com/photos/PiVZRb3kS6g
Tijdens de industriële revolutie die plaatsvond in de 18e en 19e eeuw werden nieuwe energiebronnen toegepast op productiemethoden. Productie op zeer grote schaal met behulp van de stoommachine deed zijn intrede. Dit zorgde voor ingrijpende veranderingen. Zo was er een verschuiving naar kapitaalintensieve productie en een enorme groei van zowel de productiviteit als de levensstandaard. Sinds deze eerste grote technologische verandering hebben ontwikkelingen in de technologie steeds geleid tot nieuwe banen. Tenzij er bij de huidige ontwikkelingen sprake is van een verandering van een totaal andere aard, is er geen reden om aan te nemen dat de banen van hoogopgeleiden aan het verdwijnen zijn.
Dat de huidige technologische veranderingen niet van een andere aard zijn, blijkt wel uit de vele vergelijkingen die te maken zijn met de historische industriële revolutie. De belangrijkste overeenkomst is dat opnieuw werk dat eerst door mensen werd gedaan, overgenomen wordt door machines. Zoals ten tijde van het eerste machinetijdperk veel handwerk werd overgenomen door stoommachines, wordt door de huidige technologische verandering mentaal werk overgenomen door robots.
Het tweede machinetijdperk brengt – net als het eerste machinetijdperk – vele veranderingen met zich mee. Zowel de publieke als private sector zullen te maken krijgen met technologische en organisatorische veranderingen. Dit heeft tot gevolg dat de kosten van productie verminderen, en de totale productie stijgt. Vergaande automatisering en robotisering hebben dan ook al een grote invloed gehad op ons werk.
Fysieke beroepen die vragen om simpelere herhaalbare handelingen lopen een groter risico op automatisering. Een goed voorbeeld hiervan zijn vrachtwagenchauffeurs. Er is een aanzienlijke kans dat vrachtwagenchauffeurs langzaam vervangen zullen worden door zelfrijdende auto’s. Toch ligt werkeloosheid niet direct op de loer. De intrede van navigatie bleek een complementair effect te hebben. Vrachtwagenchauffeurs kregen het makkelijker en waren beter in staat hun beroep uit te voeren. De intrede van zelfrijdende auto’s kan betekenen dat vrachtwagenchauffeurs een controlerende taak krijgen. Automatisering en robotisering kunnen dus wel degelijk concurreren met de huidige beroepen maar verbreden vaak het takenpakket van deze beroepen.
Foto van Frank V. verkregen op Unsplash https://unsplash.com/photos/YKW0JjP7rlU
Behalve verandering binnen het takenpakket van beroepen, zullen dankzij het tweede machinetijdperk ook beroepen gecreëerd worden. Hoogopgeleide beroepsgroepen die profijt hebben van het tweede machinetijdperk zijn ICT’ers, programmeurs en andere technici.
Ook al ziet de toekomst er voor hoogopgeleiden rooskleurig uit, uitdagingen zullen er altijd blijven. De loop van de toekomst staat niet vast, evenals de snelheid waarmee nieuwe technologieën ontdekt en geïmplementeerd worden. De beste manier om de toekomst aan te gaan, is de ontwikkelingen op technologisch gebied goed te monitoren. Daarnaast is het belangrijk waarnemingen te waarderen op hun belang voor de samenleving en daarmee de toekomst. Als op tijd in kaart gebracht wordt wat de gevolgen zijn van het tweede machinetijdperk, kan er effectief gehandeld worden naar een betere toekomst. Juiste voorlichting over de gevolgen en huidige staat van de automatisering is hiervoor van groot belang.
Bronnen:
Angst voor robotisering is onterecht – 16 maart 2017 – Sociale vraagstukken
Robotisering: een bedreiging of een legio aan kansen? – 2017 – SAP
The Modern Industrial Revolution, Exit, and the Failure of Internal Control Systems – 1993 – M.C. Jensen
Hoe robotisering kan bijdragen aan ons werkgeluk – 2017 – Financieel Dagblad
The Coming of the Second Machine Age – 2014 – Huffington Post
Is Modern Technology Responsible for Jobless Recoveries? – 2017 – Centre for economic performance
Foto: Alex Knight, Unsplash
Dutch 