Vorig jaar schreef ik rond deze tijd een artikel over het spoor en wel specifiek het Fyra-debacle. Hierop terugkijkende zien we dat er nog weinig veranderd is. De eerste nieuwe trein voor de hogesnelheidslijn (HSL) is inmiddels wel in Nederland, om personeel op te leiden. De testritten starten dan ook snel en volgend jaar gaat de nieuwe Intercity Nieuwe Generatie (ICNG) de reizigersdienst in. Het probleem op de HSL lijkt daarmee redelijk opgelost. Dat betekent echter niet dat er geen problemen meer zijn op het spoor.
In onze zoektocht naar snel en efficiënt reizen per trein kruist het spoor regelmatig de weg en het water. Dat laatste is niet zo’n probleem, er worden bruggen, tunnels en aquaducten en de trein komt het verkeer op het water niet tegen. Dat kunnen we van overwegen niet zeggen. Behalve dat zij intensief door zowel trein als wegverkeer worden gebruikt gaat het er helaas regelmatig mis. Zo ook afgelopen weekend: vrijdagmiddag botste in Hooghalen een sprinter op een tractor met volgeladen aanhanger en ging het vandaag (dd. 24-5-2020) mis in Wezep, waar een sprinter een voetganger die de gesloten spoorbomen passeerde aanreed. Bij beide aanrijdingen waren dodelijke slachtoffers te betreuren, in Hooghalen overleefde de machinist de aanrijding niet, terwijl in Wezep de voetganger geen schijn van kans had. Het eerste ongeluk dompelde de spoorwereld in grote rouw.
Nu is dit weekend extreem, volgens ProRail waren er vorig jaar negen doden te betreuren, waarbij bij zes incidenten het slachtoffer de overwegbomen genegeerd heeft. Kijken we naar het totaalaantal incidenten, dan zijn er in 2019 elf incidenten meer dan in 2018. Een zorgwekkende ontwikkeling, want ieder van de 42 incidenten is er een te veel. Het aantal reizigers op het spoor groeit nog steeds, getuige de drukte in de treinen zoals dit voor de coronacrisis het geval was. Daarbij is het Nederlandse spoorwegnet een van de drukste van Europa, met daarbij ook bijzonder veel overwegen. De combinatie van het drukke treinverkeer en de vele overwegen gaan niet goed samen, concludeerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) al in 2018. De vraag is dan waarom er nog steeds regelmatig ongelukken op overwegen zijn.
Het antwoord lijkt gedeeltelijk in de politiek te zitten. De OVV concludeerde dat het ministerie van I&W weinig aandacht had voor overwegen. De verschillende programma’s om overwegen aan te pakken werken te veel langs elkaar, er mist regie. Het gaat echter vooral om de situatie op niet beveiligde overwegen, (zoals in Hooghalen) die is ontoelaatbaar en schrijnend. Het lijkt de politiek echter nog steeds aan ambitie te ontbreken. Er zijn na het verschijnen het rapport wel diverse overwegen afgesloten, met groot vertoon: de directeur van ProRail kwam zelf betonblokken plaatsen. Hierna is het echter stil gebleven, tot dit weekend. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven wil snel onderzoek naar de toedracht van het ongeluk in Hooghalen. De rol van de onbeveiligde overwegen zal hier ongetwijfeld groot in zijn.
Het is echter niet alleen het beleid wat niet voldoende werkt. Als ProRail overwegen wil opheffen, stuit ze regelmatig op verzet van de gebruikers hiervan, die met vele inspraakprocedures het sluiten erg moeilijk maken. Na al deze procedures kunnen ze ook nog naar de rechter stappen, wat nog meer tijd kost. ProRail kiest er vaak voor alsnog betonblokken te plaatsen, maar dat lost het probleem niet op, mensen kunnen nog steeds makkelijk het spoor op, op een gevaarlijke plek. De inspraakprocedures zijn dan ook een doorn in het oog van ProRail, die liever ziet dat zij een afsluiting kunnen afdwingen. Ook vragen ze zich af waarom er zo veel mogelijkheden tot inspraak zijn in dit soort kwesties. Het draait immers om de veiligheid van zowel de passanten als de treinen.
We gaan zien of er naar dit weekend wel meer actie ondernomen gaat worden. Ondanks dat ProRail hier mee bezig is, gaat het getuige de incidenten niet snel genoeg. Dat is niet goed voor zowel trein als gebruiker die hier veel onnodige risico’s lopen. Wanneer gaan we vanuit de politiek eens de echte aanpak zien, om niet alleen grote debacles zoals met de Fyra te voorkomen, maar ook de veiligheid op het Nederlandse spoor aan te pakken, zodat er niet onnodig mensen overlijden, zoals de 58-jarige machinist van trein 8149. Kortom, we zijn er nog lang niet.
Foto door Daniël van der Hak, eigen werk
